ಬಹು ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಸೂದೆ 2022 (The Multi-State Co-operative Societies (Amendment) Bill , 2022)

ಬಹು ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಸೂದೆ 2022ರ ಪರಿಚಯ

ಬಹು ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಸೂದೆ 2022 ಕ್ಕೆ ಸಂಸತ್ತಿನ ಮೇಲ್ಮನೆಯು ಮಂಗಳವಾರ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿದೆ.  ಬಹು ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳ ಕಾಯ್ದೆ, 2002ಕ್ಕೆ ತಿದ್ದುಪಡಿ ತರಲು ಉದ್ದೇಶಿಸಿರುವ ಈ ಮಸೂದೆಯು ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯನ್ನು ಉತ್ತಮ, ಹೆಚ್ಚು ಪಾರದರ್ಶಕ ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿಯುತವಾಗಿಸುವ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಕಳೆದ ವಾರ ಲೋಕಸಭೆಯೂ ಅಂಗೀಕರಿಸಿತ್ತು.

ದೇಶದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 1500 ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳಿದ್ದು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದಲ್ಲಿವೆ. ಈ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ಪ್ರಮುಖ ನಿಬಂಧನೆಯೆಂದರೆ, ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳು ನಿಯಮಿತವಾಗಿ ಸಭೆ ಸೇರದಿದ್ದರೆ, ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಅಂತಹ ಮಂಡಳಿಯನ್ನು ವಿಸರ್ಜಿಸುವ ಹಕ್ಕನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ.

ಮಸೂದೆಯ ಮುಖ್ಯಾಂಶಗಳು

• ಬಹು ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳ ಕಾಯ್ದೆ, 2002 ರ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಕಾಯ್ದೆಯು, ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳಿಗೆ ಚುನಾವಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲು ಮತ್ತು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲು ಸಹಕಾರಿ ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತದೆ. 
• ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸೊಸೈಟಿಯು ತನ್ನ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಹಿಂಪಡೆಯುವ ಮೊದಲು ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಪೂರ್ವಾನುಮತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ.
• ರೋಗಗ್ರಸ್ತವಾಗಿರುವ ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಪುನರುಜ್ಜೀವನಕ್ಕಾಗಿ ಸಹಕಾರಿ ಪುನರ್ವಸತಿ,  ಪುನರ್ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ನಿಧಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗುವುದು. ಲಾಭದಾಯಕ ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಕೊಡುಗೆಗಳ ಮೂಲಕ ನಿಧಿಗೆ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸಲಾಗುವುದು.
• ಈ ಮಸೂದೆಯು ಸಂಬಂಧಿತ ರಾಜ್ಯ ಕಾನೂನುಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸೊಸೈಟಿಯೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳಲು ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಮಸೂದೆಯ ಭಾಗ ಎ ಮುಖ್ಯಾಂಶಗಳು

• ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸ್ವಯಂಪ್ರೇರಿತ, ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಯತ್ತ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಾಗಿದ್ದು, ಅದರ ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಅದರ ಸದಸ್ಯರು ಮುಖ್ಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ,  ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಔಪಚಾರಿಕ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳ ರಚನೆಯ ಮುಂಚೆಯೇ, ಗ್ರಾಮ ಸಮುದಾಯಗಳು ಒಟ್ಟಾಗಿ ಹಳ್ಳಿಯ ಕೆರೆಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಡುಗಳಂತಹ ಸ್ವತ್ತುಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ ಉದಾಹರಣೆಗಳಿವೆ.      ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ,  ಮೊದಲ ಪಂಚವಾರ್ಷಿಕ ಯೋಜನೆ (1951-56) ಸಮುದಾಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ವಿವಿಧ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳಲು ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಒತ್ತು ನೀಡಿತು.  ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಒಂದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಅವರು ಕೃಷಿ, ಜವಳಿ, ಕೋಳಿ ಮತ್ತು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಂತಹ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತವೆ.  
• ಸಂವಿಧಾನದ ಪ್ರಕಾರ, ರಾಜ್ಯಗಳು ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಸಂಯೋಜನೆ,  ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಮುಚ್ಚುವಿಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತವೆ.  ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಸಂಯೋಜನೆ,  ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಮುಚ್ಚುವಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವಿಷಯಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಸತ್ತು ಶಾಸನ ಮಾಡಬಹುದು. 
• ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳ ಕಾಯ್ದೆ,೨೦೦೨ ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ.  2011 ರಲ್ಲಿ, ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲು ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟಪಡಿಸಲು ಸಂವಿಧಾನವನ್ನು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡಿ (ಭಾಗ 9 ಬಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ)  ಈ ಕೆಳಗಿನ ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ನೀಡಿದೆ:
• ಸಹಕಾರಿ ಮಂಡಳಿಯ ರಚನೆ,
• ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರ ಚುನಾವಣೆ,
• ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳ ಲೆಕ್ಕಪತ್ರಗಳ ಲೆಕ್ಕಪರಿಶೋಧನೆ,
• ಮಂಡಳಿಯ  ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ. 

ಜುಲೈ 2021 ರಲ್ಲಿ, ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಭಾಗ 9 ಬಿ ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ರಾಜ್ಯಗಳು ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಮೇಲೆ ಕಾನೂನು ಮಾಡುವ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. 

ವಿವಿಧ ತಜ್ಞರು ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ನ್ಯೂನತೆಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸಿದ್ದಾರೆ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖವಾದವುಗಳೆಂದರೆ:   (i) ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ಅಸಮರ್ಪಕತೆ, (ii) ರಾಜಕೀಯೀಕರಣ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರದ ಅತಿಯಾದ ಪಾತ್ರ, (iii) ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯತ್ವವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅಸಮರ್ಥತೆ, (iv) ಬಂಡವಾಳ ರಚನೆಯ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ಕೊರತೆ,  ಮತ್ತು (v  ) ಸಮರ್ಥ ವೃತ್ತಿಪರರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಲು ಮತ್ತು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅಸಮರ್ಥತೆ. ಇದಲ್ಲದೆ, ಸಹಕಾರಿ ಮಂಡಳಿಗಳ ಚುನಾವಣೆಗಳನ್ನು ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಮುಂದೂಡಿದ ಪ್ರಕರಣಗಳಿವೆ. 

2022 ರ ಮಸೂದೆಯು  ಸಂವಿಧಾನದ ಭಾಗ 9 ಬಿ  ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಒದಗಿಸಲಾದ ನಿಬಂಧನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಅದರ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕಳವಳಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಕಾಯ್ದೆಯನ್ನು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತದೆ. ಮಸೂದೆಯನ್ನು  ಡಿಸೆಂಬರ್ 20, 2022 ರಂದು ಜಂಟಿ ಸಮಿತಿಗೆ ಕಳುಹಿಸಲಾಯಿತು. ಬಹು ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳ ಜಂಟಿ ಸಮಿತಿ (ತಿದ್ದುಪಡಿ) ಮಸೂದೆ, 2022 (ಅಧ್ಯಕ್ಷರು: ಶ್ರೀ ಚಂದ್ರ ಪ್ರಕಾಶ್ ಜೋಶಿ)   ಮಾರ್ಚ್ 15 ರಂದು ತನ್ನ ವರದಿಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿ ಮಸೂದೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡಿತು. 

ಭಾಗ ಬಿ: ಪ್ರಮುಖ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ

1. ರೋಗಗ್ರಸ್ತ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ ಲಾಭದಾಯಕ ಸಂಘಗಳ ಮೇಲೆ ಹೊರೆಯಾಗುತ್ತದೆ: ಈ ಮಸೂದೆಯು ರೋಗಗ್ರಸ್ತ ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಪುನರುಜ್ಜೀವನಕ್ಕಾಗಿ ಸಹಕಾರಿ ಪುನರ್ವಸತಿ, ಪುನರ್ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ನಿಧಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತದೆ. 

ರೋಗಗ್ರಸ್ತ ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸೊಸೈಟಿಯು ಈ ಕೆಳಗಿನವುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ: (i) ಅದರ ಪಾವತಿಸಿದ ಬಂಡವಾಳ, ಮುಕ್ತ ಮೀಸಲು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚುವರಿಗಳ  ಒಟ್ಟು ಮೊತ್ತಕ್ಕೆ ಸಮನಾದ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಗ್ರಹಿತ ಕೊರತೆ, ಮತ್ತು (ii)   ಅದೇ ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ನಗದು ನಷ್ಟವನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿ, ವಾರ್ಷಿಕವಾಗಿ 1 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಅವರ ನಿವ್ವಳ ಲಾಭದ ಒಂದು ಪ್ರತಿಶತವನ್ನು ಠೇವಣಿ ಇಡುವದು.  ಈ ನಿಧಿಯ ಆದಾಯವನ್ನು ರೋಗಗ್ರಸ್ತ ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಲು ಬಳಸಬಹುದು. ಈ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ವ್ಯಾಪಾರ ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಗಳೂ ಆಗಿರಬಹುದು. ಉತ್ತಮವಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುವ ಮತ್ತು ಲಾಭದಾಯಕ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಮೇಲೆ ಅಂತಹ ಆರ್ಥಿಕ ಹೊರೆಯನ್ನು ಹಾಕುವುದು ಸೂಕ್ತವಲ್ಲ. ಈ ನಿಬಂಧನೆಯು ರೋಗಗ್ರಸ್ತ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಪುನರುಜ್ಜೀವನಕ್ಕಾಗಿ ಲಾಭದಾಯಕ ಮತ್ತು ಆರ್ಥಿಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯವಾದ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. 

1. ನಗರ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಿಗೆ (ಯುಸಿಬಿ) ಪುನರುಜ್ಜೀವನ ನಿಧಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು 2009 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಥಮಿಕ (ನಗರ) ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಪುನರುಜ್ಜೀವನ ನಿಧಿ ರಚನೆ ಮತ್ತು ಅಂಬ್ರೆಲಾ ಸಂಘಟನೆಯ ಕಾರ್ಯ ಗುಂಪು ಪರಿಗಣಿಸಿತು.
2. ಅನೇಕ ರೋಗಗ್ರಸ್ತ ಯುಸಿಬಿಗಳಿಗೆ ಸಾಲ್ವೆನ್ಸಿ ಬೆಂಬಲದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಎಂದು ಕಾರ್ಯ ಗುಂಪು     ಗಮನಿಸಿ,  ಯುಸಿಬಿಯ ಋಣಾತ್ಮಕ ನಿವ್ವಳ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಧನಾತ್ಮಕ ನಿವ್ವಳ ಮೌಲ್ಯಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಲು 2,500  ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳ ಹೂಡಿಕೆ ಬೇಕಾಗಬಹುದು ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸ, ಈ ರೋಗಗ್ರಸ್ತ ಯುಸಿಬಿಗಳನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಲು ಲಾಭದಾಯಕ ಯುಸಿಬಿಗಳ ಕೊಡುಗೆಯಿಂದ ನಿಧಿಯನ್ನು ರಚಿಸಬಹುದು ಎಂದು ಕಾರ್ಯ ಗುಂಪು ಪರಿಗಣಿಸಿತು. 
3. 2009  ರಲ್ಲಿ ಈ ವಲಯದ ಒಟ್ಟು ನಿವ್ವಳ ಲಾಭವು  ಸುಮಾರು 1,000 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳಾಗಿದ್ದರೂ, ರೋಗಗ್ರಸ್ತ ಯುಸಿಬಿಗಳನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಲು ಅಂತಹ ಕೊಡುಗೆಗಳು ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ.  2020-21ರಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಯುಸಿಬಿಗಳ ಒಟ್ಟು ನಿವ್ವಳ ಲಾಭ 2,749 ಕೋಟಿ ರೂ. 
4. ಡಿಸೆಂಬರ್ 15, 2022 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ 76  ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ದಿವಾಳಿಯಾಗಿದ್ದವು.  ಇದಲ್ಲದೆ, ಯುಸಿಬಿಗಳು ಅಂತಹ ಪುನರುಜ್ಜೀವನ ನಿಧಿಗೆ ಹಣವನ್ನು ನೀಡುವುದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ವರದಿ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳ ಕೊಡುಗೆಗಳ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ, ಯುಸಿಬಿಗಳ ಪುನರುಜ್ಜೀವನಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ನಿಧಿಯನ್ನು ರಚಿಸುವುದರ ವಿರುದ್ಧ ಅದು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿತ್ತು. 
5. ಸಹಕಾರಿಗಳ ಉನ್ನತಾಧಿಕಾರ ಸಮಿತಿಯ (2009)  ವರದಿಯು ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಷೇರು ಬಂಡವಾಳದಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರದ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿದೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಸರ್ಕಾರದ ನಿಯಂತ್ರಣಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಗೆ ಹಾನಿಕಾರಕವಾಗಿದೆ. ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು,  ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸರ್ಕಾರದ ಸಹಾಯವನ್ನು ಅನುದಾನ ಅಥವಾ ಬಡ್ಡಿರಹಿತ ಸಾಲಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಒದಗಿಸಬಹುದು ಎಂದು  ಸಮಿತಿಯು ಶಿಫಾರಸು ಮಾಡಿತು. ಸರ್ಕಾರವು ಆರಂಭಿಕ ಷೇರು ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸಹ, ಅದನ್ನು ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಬೇಗ ಮರುಪಡೆಯಬೇಕು.

ಬಹು ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಸೂದೆ 2022ರ ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳು

• ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರ ಚುನಾವಣೆ: ಈ ಕಾಯ್ದೆಯಡಿ, ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸೊಸೈಟಿಯ ಮಂಡಳಿಯನ್ನು ಅದರ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಮಂಡಳಿಯು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಸಹಕಾರಿ ಚುನಾವಣಾ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕು ಎಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟಪಡಿಸಲು ಮಸೂದೆಯು ಅದನ್ನು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ: (  i) ಅಂತಹ ಚುನಾವಣೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವುದು, (ii) ಮತದಾರರ ಪಟ್ಟಿಗಳ ತಯಾರಿಕೆಯ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ, ನಿರ್ದೇಶನ  ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣ, ಮತ್ತು (iii)  ಇತರ ನಿಗದಿತ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದು. 
• ಸಹಕಾರ ಸಂಘಗಳ ಏಕೀಕರಣ: ಈ ಕಾಯ್ದೆಯು ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಏಕೀಕರಣ ಮತ್ತು ವಿಭಜನೆಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ಮೂರನೇ ಎರಡರಷ್ಟು ಸದಸ್ಯರು ಹಾಜರಿದ್ದು ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ಮಾಡಬಹುದು. ಈ ಮಸೂದೆಯು ಸಂಬಂಧಿತ ರಾಜ್ಯ ಕಾನೂನುಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸೊಸೈಟಿಯೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳಲು ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಜರಿರುವ ಮತ್ತು ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘದ ಕನಿಷ್ಠ ಮೂರನೇ ಎರಡರಷ್ಟು ಸದಸ್ಯರು ಅಂತಹ ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ನೀಡುವ ನಿರ್ಣಯವನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. 
• ರೋಗಗ್ರಸ್ತ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ನಿಧಿ:  ಈ ಮಸೂದೆಯು ರೋಗಗ್ರಸ್ತ ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಪುನರುಜ್ಜೀವನಕ್ಕಾಗಿ ಸಹಕಾರಿ ಪುನರ್ವಸತಿ, ಪುನರ್ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ನಿಧಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತದೆ. ರೋಗಗ್ರಸ್ತ ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಯೆಂದರೆ: (i) ಅದರ ಪಾವತಿಸಿದ ಬಂಡವಾಳ, ಮುಕ್ತ ಮೀಸಲುಗಳು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚುವರಿಗಳ ಒಟ್ಟು ಮೊತ್ತಕ್ಕೆ ಸಮನಾದ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಗ್ರಹಿತ ಕೊರತೆ,  ಮತ್ತು (ii) ಕಳೆದ ಎರಡು ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ನಗದು ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹಾಯನ. ಸಮಾಜದ ಪುನರ್ವಸತಿ ಮತ್ತು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಯೋಜನೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಬಹುದು. ಕಳೆದ ಮೂರು ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಲಾಭದಲ್ಲಿರುವ ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ನಿಧಿಗೆ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ.  ಅವರು 1 ಕೋಟಿ ರೂ.ಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ತಮ್ಮ ನಿವ್ವಳ ಲಾಭದ ಒಂದು ಪ್ರತಿಶತದಲ್ಲಿ ಯಾವುದು ಕಡಿಮೆಯೋ ಅದನ್ನು  ನಿಧಿಗೆ ಜಮಾ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. 
• ಸರ್ಕಾರಿ ಷೇರುದಾರರ ವಿಮೋಚನೆಗೆ ನಿರ್ಬಂಧ: ಕೆಲವು ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸೊಸೈಟಿಯಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರುವ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸೊಸೈಟಿಯ ಬೈಲಾಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಮರುಪಡೆಯಬಹುದು ಎಂಬ ಆಂಶವನ್ನು, ಪೂರ್ವಾನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೆ ಮರುಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಮಸೂದೆ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ.  ಈ ಸರ್ಕಾರಿ ಪ್ರಾಧಿಕಾರಗಳಲ್ಲಿ (i) ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ, (ii) ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು, (iii) ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಹಕಾರಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ನಿಗಮ, (iv) ಸರ್ಕಾರದ ಒಡೆತನದ ಅಥವಾ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿರುವ ನಿಗಮ, ಅಥವಾ (v  )  ಸರ್ಕಾರಿ ಕಂಪನಿಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು ಹೊಂದಿರುವ ಯಾವುದೇ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಅವರ ಪೂರ್ವಾನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೆ ಮರುಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಮಸೂದೆ ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳ ಕುಸಿತದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಇದು ಸರ್ಕಾರದ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಬಹುದಾದರೂ, ಇದು ಸ್ವಾಯತ್ತತೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಸಹಕಾರಿ ತತ್ವಗಳಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಹೋಗಬಹುದು.   
• ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದ ಪಾಲು ಕನಿಷ್ಠ 51%  ರಷ್ಟಿರುವ ಕಳಪೆ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡುವ ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಮತ್ತು ನಿರ್ದೇಶನಗಳನ್ನು ನೀಡಲು ಈ ಕಾಯ್ದೆಯು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಸರ್ಕಾರಿ ಷೇರುದಾರರ ವಿಮೋಚನೆಯನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುವುದರಿಂದ ಕಳಪೆಯಾಗಿ ರೂಪುಗೊಂಡ ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮಂಡಳಿಯ ಸ್ವಾಧೀನಕ್ಕೆ ಮೊದಲು ಸರ್ಕಾರಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಪೂರ್ವ-ಮರುಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಸರ್ಕಾರವು ಯಾವುದೇ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ಸಾಲ,   ಆರ್ಥಿಕ   ನೆರವು ಅಥವಾ ಖಾತರಿಯನ್ನು ನೀಡಿದ ಯಾವುದೇ ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸೊಸೈಟಿಯ  ಮಂಡಳಿಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಲು ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಲು ಮಸೂದೆ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತದೆ.  
• ಮತ್ತೊಂದೆಡೆ, ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು  ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳಿಗೆ ತಮ್ಮ ಪಾಲನ್ನು ವಿಮೋಚನೆ ಮಾಡುವ ಮೇಲೆ ವೀಟೋ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ನೀಡುವುದು ಕಾಯ್ದೆಯ ಮೊದಲ ಅನುಸೂಚಿಯಲ್ಲಿ ಒದಗಿಸಿರುವಂತೆ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವ ಸದಸ್ಯ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಯತ್ತತೆಯ   ತತ್ವಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲಂಘಿಸಬಹುದು. ಸಹಕಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ, ಸ್ವಾಯತ್ತ ಮತ್ತು ಸ್ವಸಹಾಯ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಾಗಿವೆ ಎಂದು ಈ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ. 
• ಕುಂದುಕೊರತೆಗಳ ಪರಿಹಾರ: ಮಸೂದೆಯ ಪ್ರಕಾರ,  ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಒಂದು ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚು ಸಹಕಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸುತ್ತದೆ. ಬಹು-ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಸಂಘಗಳ ಸದಸ್ಯರು ಈ ಕೆಳಗಿನವುಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಮಾಡಿದ ದೂರುಗಳನ್ನು ಓಂಬುಡ್ಸ್ ಮನ್ ಪರಿಶೀಲಿಸತಕ್ಕದ್ದು: (i) ಠೇವಣಿಗಳು, (ii) ಸೊಸೈಟಿಯ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯ ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತ ಪ್ರಯೋಜನಗಳು, ಅಥವಾ (iii)  ಸದಸ್ಯರ ವೈಯಕ್ತಿಕ ಹಕ್ಕುಗಳ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುವ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು. ದೂರು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಮೂರು ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ವಿಚಾರಣೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ಧಾರದ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಒಂಬುಡ್ಸ್ ಮನ್ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಒಂಬುಡ್ಸ್ಮನ್ ನಿರ್ದೇಶನಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಒಂದು ತಿಂಗಳೊಳಗೆ ಕೇಂದ್ರ ರಿಜಿಸ್ಟ್ರಾರ್ಗೆ (ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ನೇಮಕಗೊಂಡವರು) ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು.